De Tweede Kamerverkiezing wordt woensdag 22 november gehouden en bijna alle partijen hebben een paragraaf over mkb-financiering opgenomen in hun programma. Wij lazen 17 partijprogramma’s en noteerden de punten die een link hebben met investeren, financieren en start-ups, om uit te zoeken welke partij de toegang voor financiering aan ondernemers wil verbeteren.

Verrassende koploper, centrumlinks goede keuze?

Volt is met 12 punten in het verkiezingsprogramma, die een link hebben met investeren, financieren en start-ups, koploper. Een goede tweede is D66 met een score van 9 punten. Als ondernemers hun stemgedrag enkel zouden laten afhangen van het onderwerp mkb-financiering, dan is centrumlinks de goede keuze. Waar vinden de verschillende politieke partijen elkaar? Met andere woorden, is er iets van een algemene deler in de verkiezingsprogramma’s?

Op hoofdlijnen zijn er drie thema’s waar (alle) partijen elkaar in een formatie zouden moeten kunnen vinden:

• Verbeteren vindbaarheid van mkb financiering (Financieringshub)
• Kom tot een nationale investeringsbank, een NPI (National Promotions Instituut) of iets vergelijkbaars, zoals een ‘bank zonder bankvergunning’.
• Er moet meer durfkapitaal beschikbaar komen o.a. voor groene initiatieven en voor kleine ondernemers

Opvallende punten

ROM’s belangrijk
NSC, D66 en Volt vinden de rol van de ROM’s belangrijk en moeten gelet op hun regionale verankering een belangrijke rol (blijven) spelen voor starters met innovatieve ideeën.

Overheidsbank met maatschappelijke missie
PvdA, PvdD en CU zijn de enige drie partijen die in hun programma iets over de Volksbank hebben opgenomen. De eerste partijen willen dat de bank in overheidshanden blijft en een maatschappelijke missie krijgt. ChristenUnie daarentegen wil van de Volksbank een coöperatieve bank maken en op deze wijze teruggeven aan het Nederlandse volk.

Geen paragraaf over mkb-financiering
50plus, BVNL, FVD, PVV en de BBB hebben geen duidelijke paragraaf over de financiering van het mkb, dit terwijl mkb-financiering toch redelijk hoog op de politieke agenda staat.

Maak je eigen keuze en stem

Om een eigen keuze te maken en je stem te bepalen, hebben we alle partijen en hun ‘MKB’ punten in onderstaande tabel vermeld. We wensen alle politieke partijen veel succes met de verkiezingen!

		Thema MKB-financiering in verkiezingsprogramma’s
VVD	1	Betere toegang tot financiering voor het mkb. We verbeteren de toegang tot financiering voor ondernemers door het opheffen van het verpandingsverbod en inzet op het vergroten van non-bancaire financiering. Tevens wil de VVD dat Nederland net zoals het Verenigd Koninkrijk een mkb-bank opricht. Die bestaat uit het efficiënter vormgeven van huidige instituties.
	2	Wij vragen veel van ondernemers en daar moet tegenover staan dat zij lucht krijgen. Lagere lasten, betere toegang tot financiering en personeel dat gestimuleerd wordt om meer uren te werken. Bovenal moeten ondernemers weten waar ze aan toe zijn.
D66	1	We maken €1 miljard per jaar vrij om nieuwe investeringen in de productie van groene en circulaire producten in Nederland te stimuleren. Deze regelingen zijn ook toegankelijk voor het mkb.
	2	Er komt een publiek-private investeringsbank voor de financiering van de transitie naar een klimaatneutrale, circulaire economie. Hierin kunnen ook grote institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, deelnemen om de beschikbare hoeveelheid kapitaal te vergroten. Hierin laten we InvestNL en het Nationaal Groeifonds opgaan.
	3	We jagen het innovatieve mkb in alle regio’s aan door de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM) meer slagkracht te geven.
	4	Wij maken het voor het mkb eenvoudiger om financiering aan te vragen. Er komt één loket waar mkb’ers terechtkunnen met al hun vragen over financiering, verduurzaming en digitalisering en waarbij ze worden doorverwezen naar de juiste organisatie voor hun vraag.
	5	We maken investeringen in start-ups en scale-ups aantrekkelijker. We willen een ‘winwin-lening’ mogelijk maken, waarbij kleine ondernemers makkelijker geld lenen en familie, vrienden of fans een aantrekkelijk rendement krijgen
	6	D66 wil dat particuliere investeerders verliezen na risicovolle investeringen in jonge bedrijven van hun belasting af kunnen trekken. Dit gebeurt al in het Verenigd Koninkrijk. Ook kijken we hoe we de SEED Business Angel-regeling kunnen verbeteren
	7	We zoeken naar innovatieve benaderingen om duurzaamheid te bevorderen. Bijvoorbeeld door te onderzoeken hoe we microkredieten kunnen inzetten om innovaties te ondersteunen die bijdragen aan de brede welvaart.
	8	We maken de energiebesparingsplicht voor bedrijven eenvoudiger en ambitieuzer en maken het voor mkb’ers makkelijker om verduurzaming te financieren.
	9	We heffen verpandingsverboden op, zodat ondernemers sneller hun bezittingen weer kunnen inzetten als onderpand voor nieuwe financiering.
PVV		Geen paragraaf over mkb en financiering.
CDA	1	Het mkb vormt de ruggengraat van de economie. Onze bestaande plannen zetten we onverkort door: van betere financiering via mkb-bank, de inzet van een mkb-toets bij relevante wet- en regelgeving tot het toegankelijk maken van subsidies voor het (innovatief) mkb.
NSC	1	Wij onderschrijven de bevinding van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap dat de Nederlandse economie gebaat is bij versterking van het eigen vermogenHet eigen vermogen van een onderneming is het balanstotaal  minus de schulden. Eigen vermogen neemt toe als winst wordt gerealiseerd. Bij verlies neemt het eigen vermogen af. Meer van het mkb. We doen een gericht onderzoek en vergelijken de fiscale en andere mogelijkheden van private equityLetterlijk: privaat vermogen. Het is de benaming voor investeerders die buiten de aandelenbeurs om financieel in bedrijven participeren. Voorbeelden zijn participatiemaatschappijen, informal investors en venture capitalists. Meer en traditionele stabiel en conservatief gefinancierde familiebedrijven. We zorgen ervoor dat er een gelijk speelveld ontstaat tussen deze twee groepen en zullen dus een aantal belastingvoordelen van private equity terugdringen. De fiscale Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) voor familiebedrijven wordt behouden als waarborg voor de continuïteit van werkgelegenheid en bedrijvigheid.
	2	Omdat de grote banken vaak niet thuis geven wat betreft leningen aan het mkb, bevorderen we de toegang tot non-bancaire financiering zoals crowdfundingCrowdfunding is een financieringswijze waarbij gebruik wordt gemaakt van publieke financiering van een project of onderneming. Investeerders/beleggers kunnen inschrijven op financieringsverzoeken die op het internet via een crowdfundingplatform worden gepubliceerd. De inleg per persoon kan vanaf relatief kleine bedragen, waardoor de groep van investeerders/beleggers die de vereiste financiering bijeenbrengt groot kan zijn. Meer, kredietunies en de microfinanciering door Qredits. Voor het kleine mkb wordt op nationaal niveau een duurzaamheidslening geïntroduceerd.
	3	Voor het innovatieve mkb blijven de regionale ontwikkelingsmaatschappijen het eerste aanspreekpunt. We handhaven de fiscale faciliteiten voor innovatieVernieuwing. Kan slaan op een nieuw idee, product, dienst en proces of verbetering van bestaande producten, diensten en processen. Omdat bij innovatie een historisch referentiekader ontbreekt zijn meer financiers terughoudend bij de financiering van innovatie dan bij de financiering van “bekende” (reeds bewezen) producten, diensten en processen. Meer en de aftrek voor milieu-investeringen en zijn terughoudend met subsidies.
	3	Wij willen de maatschappelijke verankering van banken versterken. Niet de aandeelhouderswaarde moet leidend zijn, maar de betekenis voor economie en samenleving. Banken hebben een zorgplicht voor hun klanten en het waarborgen van het betalingsverkeer is een nutsfunctie. Daarbij past geen terugkeer naar een bonuscultuur. In Europees verband streven we naar een scheiding van nuts- en zakelijke activiteiten van banken en voldoende kapitalisatie om schokken aan te kunnen.
BBB		Geen paragraaf over mkb en financiering.
PvdA/Groen Links	1	De opbouw van een Nationale Investeringsbank. Investeringsfonds Invest-NL bouwen we uit tot een Nationale Investeringsbank waarmee we investeringen in duurzaamheidsprojecten (mede-) financieren (zowel in vreemd en eigen vermogen) die nu niet of onvoldoende van de grond komen. Denk bijvoorbeeld aan mkb-bedrijven die moeilijk aan het benodigde durfkapitaal komen. Ook kan de Nationale Investeringsbank activiteiten verrichten die het makkelijker maken voor grote institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, om zulke investeringen te doen.
	2	De Volksbank blijft een nutsbank met een maatschappelijke missie en gaat niet naar de beurs. Een administratiekantoor ziet erop toe dat het bestuur alle bij de bank betrokken partijen op een evenwichtige manier bedient.
	3	De verschillende onderzoeks- en innovatiefondsen brengen we onder bij één instantie, bijvoorbeeld de Nationale Investeringsbank (zie uitgebreider voorstel bij ‘Een toekomstbestendige financiële sector’).
SP	1	Met een nationale investeringsbank voor het mkb kunnen kleine en startende bedrijven makkelijker lenen en bevorderen we duurzame vernieuwing.
Partij v/d Dieren	1	Er komen goedkope leningen en (fiscaal) goede regelingen voor het opwekken en opslaan van energie op wijkniveau. Coöperatief eigendom wordt gestimuleerd en de subsidieregeling coöperatieve energieopwekking (SCE) wordt uitgebreid.
	2	De Volksbank wordt niet verkocht aan de markt en krijgt een maatschappelijke missie zonder winstoogmerk.
	3	We gaan geduldig kapitaal (geld dat geïnvesteerd wordt in sectoren die minder snel rendement opleveren) fiscaal aantrekkelijker maken.
ChristenUnie	1	Pensioenfondsen beschikken over veel geld dat ze namens ons beheren maar de afgelopen jaren is hun aandeel in financiering van Nederlandse bedrijven teruggelopen tot slechts 12%. Wij willen dat zij meer investeren en zo hun aandeel nemen in de transitie en verduurzaming van onze economie.in Nederlandse bedrijven gaan.
	2	De Volksbank, nu nog in overheidshanden, wordt zodra dat kan teruggeven aan het Nederlandse volk, als coöperatieve bank. Daarmee wordt een nieuwe standaard gezet voor dienstbaar, maatschappelijk betrokken en service-gericht bankieren. Vooralsnog ligt het in de rede dat de staat deels aandeelhouder blijft van zowel de Volksbank als ABN AMRO.
	3	Betrouwbare banken hebben een betere solvabiliteitSolvabiliteit is de hoeveelheid eigen vermogen ten opzichte van het balanstotaal van een onderneming. Meer. De buffers van banken moeten daarom verder omhoog. Naarmate een bank meer risico’s loopt, moet de solvabiliteitsnorm hoger zijn.
FvD		Geen paragraaf over mkb en financiering.
Ja21	1	Goedkope financiering voor duurzaamheidsinvesteringen, zoals de mkb Duurzaamheidslening van Qredits, verdient een opschaling. Het goedkoper maken van financiering is wat ons betreft vele malen kosteneffectiever dan het verstrekken van subsidies.
SGP	1	Veel ondernemers hebben moeite om aan financiering van hun bedrijfsplannen te komen. Het zou goed zijn als er meer gebruik kan worden gemaakt van non-bancaire financiering, bijvoorbeeld door crowdfundingplatforms. Daartoe zouden die platforms beter toegang moeten krijgen tot garantstellingen van de overheid. In Nederland komt een landelijk platform, geïnspireerd door de British Business Bank, dat bedrijven bijstaat in hun zoektocht naar financiering.
	2	Kleine leveranciers moeten soms weken, zo niet maanden wachten op de uitbetaling van facturen door grote afnemers. De mededingingsautoriteit moet de bevoegdheid krijgen om de wettelijke betalingstermijnen te controleren en misbruik aan te pakken. Overheden hebben een voorbeeldfunctie en moeten alleen al om díe reden op tijd betalen.
	3	Invest-NL moet zich sterker gaan richten op mkb-bedrijven en moet openstaan voor start-ups die niet meteen kunnen opschalen en renderen maar meer tijd nodig hebben en tegelijk een belangrijke bijdrage leveren aan maatschappelijke opgaven, zoals de energietransitie.
Denk	1	Wij voeren een kredietbank in voor kleine ondernemers.
	2	Er komt één overheidsbank om het MKB te financieren. Alle bestaande overheidsregelingen worden hieronder gebracht.
Volt	1	De bedrijfsopvolgingsregeling wordt afgeschaft. In plaats hiervan verruimen we de mogelijkheid om bij de overheid te lenen om financiering mogelijk te maken.
	2	Er zijn al veel regelingen en subsidies voor het mkb, maar deze zijn vaak moeilijk te vinden of aan te vragen. De duurzaamheidstransitie voor het mkb moet eenvoudiger worden.
	3	We verbeteren de toegang van durfkapitaalfondsen die in Europees verband investeren in start-ups, door huidige wet-en regelgeving aan te passen. Daarnaast moeten we één groot, Europees, durfkapitaalfonds oprichten waarmee we nieuwe, pan-Europese innovaties op het gebied van bijvoorbeeld klimaat en duurzaamheid stimuleren.
	4	We nemen de tijdrovende en complexe regelgeving bij investeringen van de European Investment Bank (EIB) weg, zodat start-ups en scale-ups hier eerder voor in aanmerking komen.
	5	We schaffen het Nationaal Groeifonds af en in plaats daarvan creëren we specifieke investeringsfondsen die passen bij de ontwikkelfase van nieuwe innovatieve ondernemingen. Zo komen we met een specifiek start-upfonds voor start-ups en een scale-upfonds voor scale-ups. Deze zijn nu onnodig verweven met elkaar. Op deze manier brengen we het overzicht terug en zetten we financiële middelen doelgerichter in.
	6	We vergroten de zichtbaarheid van bestaande regionale investeringsinitiatieven onder startende ondernemers, zoals Innovation Quarter in Rotterdam of de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. Dit doen we onder andere door deze initiatieven financieel te versterken. Daarnaast stimuleren we de onderlinge samenwerking en uitwisseling van de verschillende Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s), waardoor nieuwe bedrijfsactiviteiten op de beste plek in Nederland steun krijgen en ontwikkeld worden.
	7	Subsidieregelingen overzichtelijker per sector + begeleiding door adviseurs voor verduurzaming mkb -> [financieringshub] en er komt een centraal loket (een onestop-shop) voor innovatieve en sociaalmaatschappelijke ondernemers waar zij terecht kunnen met hun vragen over bijvoorbeeld subsidieaanvragen.
	8	We verkennen de opties voor het aanbieden van meer leenfaciliteiten tegen een risicovrije rente aan start-ups.
	9	Volt wil het potentieel van sociaal ondernemerschap benutten door het oprichten van grote samenwerkingsfondsen waaruit sociale ondernemingen en traditionele bedrijven gezamenlijke projecten kunnen financieren.
	10	Daarom moeten we de drempels voor ondernemers om te investeren in start- en scale-ups verlagen.
	11	De overheid neemt een leidende, sturende rol op zich in de ontwikkeling van een volwassen start-upklimaat door niet alleen gerichter maar ook méér te investeren in start-ups. Dit doet de overheid bijvoorbeeld via Invest-NL en Techleap.
	12	We trekken meer durfkapitaal uit de private sector aan doordat de overheid zelf ook meer investeert in start-ups. Het aandeel van durfkapitaal in Nederland moet en kan verder vergroot worden.
BVNL	1	Vereenvoudig de WWFT, de Wet ter voorkoming van Witwassen en Financieren van Terrorisme. Deze wet leidt tot enorme blokkades bij het verkrijgen van financieringen, en er worden nauwelijks criminelen door gepakt.
50plus	1	Geen paragraaf over mkb en financiering.